تاریخ انتشار: 18 اردیبهشت1401

درد کمر در دوران حاملگی بسیار رایج است و معمولاً در نتیجه حمل وزن اضافی در جلوی بدنتان ایجاد می‌شود. اما با وجود اینکه احساس دردی اندک در وسط کمر یا باسنتان طبیعی است، بعضی افراد با مشکل دردناکی به نام درد سیاتیک مواجهند.
درد سیاتیک معمولاً درد تیز و به شکل تیر کشیدن است که از پایین کمر و باسن شروع میشود و تا پشت ران و ساق ادامه پیدا می‌کند. این مشکل به دلیل فشرده شدن یا آسیب دیدن عصب سیاتیک رخ می دهد و با ادامه دوران بارداری، دفعات وقوع درد سیاتیک بیشتر می‌شود. درد سیاتیک در سه ماهه سوم بارداری بیشتر رخ می دهد اما معمولا بعد از زایمان از بین می رود.

دلایل درد سیاتیک در دوران بارداری

به طور کلی دلیل اصلی درد عصب سیاتیک فشردگی عصب است. اگرچه بارداری به عنوان دلیل فشردگی عصب و درد عصب سیاتیک شناسایی نشده است، اما عصب سیاتیک می‌تواند از آن متاثر شود. موردی که باید در نظر گرفت این است که بارداری و جنین در حال رشد می تواند بر استخوان های مادر و ستون فقراتش تاثیر بگذارد و این به دلیل تغییرات فیزیکی در شکل بدن مادر است که در شیوه راه رفتن ایستادن و نشستن مادر خود را نشان میدهد.
شکل بدن، سوخت و ساز و هورمون های بدن مادر در دوره بارداری به منظور رشد کودک تغییر می‌کند. بارداری همچنین باعث ایجاد نوعی فشار بر ستون فقرات می شود که می تواند عصب سیاتیک را تحت تاثیر قرار دهد. وقتی باردار هستید بدن یک هورمون به نام رلکسین ترشح می کند که برای شل کردن رباط ها و آماده سازی لگنتان برای زایمان طراحی شده است.

با این حال رباط های شل شده و رحم در حال رشد مرکز ثقل بدنتان را تغییر می دهد و اعصاب سیاتیک را متاثر میکند که این موضوع به دردهایی به شکل تیر کشیدن که تا پاها منتشر می‌شود، منتج می‌شود.
با رشد جنین احتمال بروز درد سیاتیک نیز بالاتر می‌رود. اولاً وقتی وزن بچه زیاد می‌شود و با رشد رحم، مرکز ثقل بدن مادر تغییر می کند و این به معنای وارد شدن فشار بیشتر بر قسمت پایینی کمر است. دوم آنکه حالت قرارگیری کودک از اهمیت زیادی برخوردار است، چراکه می‌تواند فشار بسیار زیادی بر ستون فقرات و عصب سیاتیک وارد کند.

بنا به پژوهش های انجام شده درباره ارتباط بارداری و عصب سیاتیک، درد سیاتیک به ندرت رخ می دهد و نسبت آن یک در هر ۱۰۰۰۰ بارداری است یعنی یک صدم درصد. محققان اظهار کردند درد پایین کمر در دوران بارداری که رایج هم هست معمولاً نشانه هایی شبیه به سیاتیک دارد، اما درد عصب سیاتیک در دوران بارداری توسط کسانی تجربه می شود که قبل از بارداری دارای مشکل ستون فقرات بودند و یا بعد از سی سالگی باردارشدند. بعلاوه درد سیاتیک معمولاً در سه ماهه سوم بارداری رخ میدهد خوشبختانه درد سیاتیک در دوره بارداری به معنای شرایط دشوار برای کودک نیست.

نشانه های درد سیاتیک در بارداری

درد کمر در بارداری مشکلی رایج بین مادران است که می تواند کیفیت زندگی شما را تحت تاثیر قرار دهد. در سوی دیگر اما درد سیاتیک کمتر رخ می دهد و کمتر از ۱ درصد افراد باردار را شامل می‌شود.
عصب سیاتیک در هر دو سمت بدن از بخش های پایینی ستون فقرات آغاز می‌شود، به داخل باسن تان وارد می شود و تا پایین ران درست بالای پشت زانو ادامه می‌یابد. عصب سیاتیک به شکل عصبی دیگر در پشت ران، کف پا و انگشتان پا ادامه می یابد.

  درمان قفل شدن زانو در اثر نشستن و یا ایستادن طولانی با فیزیوتراپی

درد سیاتیک به صورت تیر کشیدن عمیق و گرفتگی خواهد بود این درد می تواند خفیف یا شدید باشد اما درد سیاتیک قابل مدیریت است و با درمان از بین میرود. نشانه های دیگر درد سیاتیک عبارتند از:
•    دردی که تا پایین پا کشیده می شود
•    بی حسی و ضعفی که در قسمت پایین کمر، باسن، پا و کف پا حس میشود
•    دردی که با حرکت یا کاهش حرکت مثل نشستن یا دراز کشیدن طولانی بدتر می‌شود
•    احساس سوزن سوزن شدن در پا، کف پا یا انگشتان پا
•    سختی در راه رفتن ایستادن یا نشستن طولانی مدت

درمان درد سیاتیک دوره بارداری

مسلما درمان های دارویی و رادیولوژی برای زنان باردار توصیه نمی شود، بنابراین فیزیوتراپی و درمانهای خانگی برای کاهش نشانه های سیاتیک پیشنهاد می شود که در ادامه برخی از آنها توضیح داده شده‌اند.

 درمان دارویی
پزشکان می توانند گزینه های پیشرفته تری را مانند تزریق استروئید یا بلوک عصبی پیشنهاد کنند، اما اینها گزینه های غیرایمنی برای دوره بارداری محسوب می‌شود. اگر درد بارداری بعد از زایمان نیز ادامه پیدا کرد باید با پزشکتان درباره مصرف دارو مشورت کنید.

 کمربند بارداری
بعضی پژوهشها نشان داده که استفاده از کمربند بارداری می تواند به کاهش درد سیاتیک کمک کند. عملکرد این شکم بند در توزیع یکنواخت وزن کودک درون رحم و کسب اطمینان از داشتن حالت مناسب ستون فقرات است.
یک مطالعه مروری اصولی در سال ۲۰۱۹ به مطالعاتی که روی استفاده از شکم بند بارداری برای تسکین درد پایین کمر و درد لگن متمرکز بودند، پرداخت. نتیجه این مقاله مروری آن بود که استفاده از شکم بند می تواند به کاهش درد، افزایش تعادل، کاهش افتادن مادران و بهبود عملکرد و تحرک در دوره بارداری کمک کند. انواع شکم بندهای مورد مطالعه آنهایی هستند که از لحاظ تجاری در دسترس عموم قرار دارد.

 درمان سرد و گرم
درمان سرد می‌تواند باعث کاهش درد و تورم شود. بسته یخ یا بسته ای از سبزیجات منجمد که در حوله پوشیده شده را روی ناحیه دردناک قرار دهید و آن را به مدت ۲۰ دقیقه و چند مرتبه در روز تکرار کنید.
می‌توانید بعد از آنکه چند روز از درمان سردر استفاده کردید به سراغ درمان گرم بروید و آن را نیز برای ۲۰ دقیقه در هر مرتبه به کار ببرید. بسته به اینکه کدام یک از این روش ها نتایج بهتری به همراه خواهند داشت می توانید بین درمان سرد و گرم تغییر ایجاد کنید. بیش از ۲۰ دقیقه در هر مرتبه بسته های سرد یا گرم را روی شکم یا قسمت پایین کمرتان قرار ندهید.

 تمرین ورزشی ایمن
پیاده روی سریع، استفاده از دوچرخه ثابت، یوگا و شنا همگی روش های ایمن برای تمرین در دوره بارداری محسوب می‌شوند. به‌خصوص به هنگام شنا و زمانی که مادر در آب قرار می‌گیرد، وزن کمتر از حالت معمول خواهد و فشار وارد بر روی عضلات و مفاصل کمتر خواهد شد. همیشه برای کسب اطمینان از اینکه بعضی تمارین، به خصوص برای شما در دوره بارداری ایمن هستند یا نه با پزشکتان مشورت کنید.

ماساژ
ماساژ در دوره بارداری می‌تواند به کاهش درد و التهاب و ناراحتی‌های پشت و دیگر نقاط بدن که در اثر عصب سیاتیک با درد همراه شده است، کمک کند. وقتی به دنبال یک ماساژور هستید بهتر است کسی را پیدا کنید که دارای تخصص ماساژ دوره بارداری است و یا تجربه بالایی در این زمینه دارد. فشار وارده در حین ماساژ زنان باردار باید ملایم باشد و اگر درد یا فشار قابل توجهی در حین ماساژ حس شود، ماساژور باید کارش را متوقف کند.

 تمرین کششی
کشش ملایم در دوره بارداری می‌تواند عضلات پشت و شکمی را تقویت کرده و خشکی و درد کمر را کاهش دهد. کشش ملایم همچنین می تواند باعث شل کردن عضلات خشک و کاهش درد عصب سیاتیک شود. کالج آمریکایی زنان وزایمان توصیه کرده که از انجام تمرین کششی که در حین آن نیاز است بایستید یا به پشت دراز بکشید خودداری کنید. دراز کشیدن به پشت باعث اعمال فشار بر عروق بزرگ در رحم میشود که می تواند برگشت خون به قلب را ایجاد کندو بی حرکت ایستادن منجر به افزایش جریان خون ورودی به پاها می‌شود هر دوی این حرکات می تواند کاهش فشار خون را به همراه داشته باشد.

پیشگیری از درد سیاتیک در بارداری

این روزها محققان نمی توانند راهی برای پیشگیری از بروز درد سیاتیک در بارداری ارائه کنند، اما پیشنهاداتی برای کاهش احتمال بروز درد سیاتیک در بارداری ارائه کردند. پزشکان توصیه می‌کنند که یک برنامه مرتب ورزشی داشته باشید و بعضی تمرینات کششی را در طول روز انجام دهید و همچنین برای پیشگیری از بروز درد سیاتیک از بلند کردن اجسام سنگین خودداری کنید. آنها همچنین به داشتن یک حالت مناسب برای ستون فقرات به هنگام نشستن یا ایستادن نیز تاکید کرده اند.به علاوه پزشکان تاکید ویژه ای بر استفاده از شکم بند مادران نیز در دوره بارداری دارند. این گن ها با توزیع متوازن وزن کودک و کسب اطمینان از حفظ حالت مناسب بدن به کاهش درد عصب سیاتیک کمک می کند.