بیماری ام اس

بیماری MS مربوط به سیستم عصبی می‌باشد که نخاع و مغز را تحت تاثیر قرار می‌دهد.ام اس باعث طیف گسترده‌ای از مشکلات بینایی و حرکات پا و دست و یا حتی مشکلات عاطفی احساسی می‌شود.این بیماری بیشتر در سنین 20 تا 30 سال شایع می‌باشد. اما امکان ابتلا به آن در هر سنی هست.طبق تحقیقات و شواهد خانم ها 2 الی 3 برابر بیشتر از آقایان به این بیماری مبتلا می‌شوند. سوالی که ممکن است بعد از خواندن این چند خط به ذهن شما بیاید این است که آیا بیماری ام اس درمان دارد؟ علائم ام اس چیست؟ علت MS چه میتواند باشد؟ برای پاسخ به تمام سوالات شما مقاله ای جامع و به زبان ساده تهییه کرده ایم که شما را دعوت به خواندن آن می‌کنیم.

بیماری MS چیست؟

مولتیپل اسکلروزیس (Multiple Sclerosis) که به صورت اختصار آ« را MS می‌نامند.بیماری در ارتباط به سیستم مرکزی عصب است که علائمی را در کل بدن به وجود می‌آورد. معنی کلمه اسکلروز "سخت شدن پاتولوژیک بافت" است. در بیماری ام اس با تاثیر گرفتن سیستم عصبی مرکزی عملکرد نخاع و مغز دچار تغییر می‌شود. دقیقا زمانی علائم ام اس آشکار می‌شود که سیستم ایمنی بدن بیمار به غلاف ملین و رشته های عصبی او حمله می‌کند.
غلاف میلین (Myelin) معمولا از فیبرهای عصب بینایی و فیبرهای عصبی مغز و نخاع مراقبت می‌کند. با زیاد شدن و پیشرفته تر شدن حمله‌ها غلاف میلین دچار التهاب می‌شود و به مرور از بین می‌رود و از خود در نقاطی از بافت اسکار باقی می‌گذارد.ملتهب شدن غلاف میلین باعث اختلال در تکانه‌های الکتریکی بین مغز و دیگر نقاط بدن می‌شود.وقتی سیستم ایمنی به رشته های عصبی حمله می‌کند فرآیند معمول و ارسال پیام‌های الکتریکی در مغز و طناب نخاعی مختل می‌شود.
نشانه‌هایی که در بیماری MS بروز می‌کند کاملا متفاوت و بستگی به میزان آسیب و نوع آسیب‌های عصبی دارد. در بعضی افراد علائم خفیفی بروز می‌کند و بعضی آنقدر شدید که حتی در تکلم و راه رفتن خود به مشکل می‌خورند.

علت MS چیست؟

دلیل دقیق بیماری ام اس هنوز مشخص نشده است ولی در تحقیقات فهمیده‌اند نقش سیستم ایمنی در به‌وجود آمدن آسیب‌های مغزی و نخاعی است. در به وجود آمدن این اختلال‌ها ترکیبی از فاکتورهای زنتیکی و محیطی مسئول هستند.هرچند برخی از دانشمندان معتقدند که حمله سیستم ایمنی به بدن به علت ابتلا به نوع خاصی از عفونت‌های ویروسی می‌باشد و بعضی دیگر نیز پایین بودن سطح ویتامین D را عامل اصلی می‌دانند. هرچند همه‌ی تحقیقات گویای این حقیقت است که سیگار کشیدن خطر ابتلا به MS را افزایش می‌دهد.

چه عواملی احتمال ابتلا به بیماری ام اس را افزایش میدهند؟

اکثر مبتلایان فاکتور خطر مشخصی ندارند اما در 20 درصد ار مبتلایان یک نفر از اعضای خانواده آن‌ها دچار این بیماری بوده است. اگر چه داشتن سابقه ژنتیکی تا حدی خطر ابتلا را افزایش می‌دهد اما باز هم این بیماری به عنوان بیماری ژنتیکی شناخته نمی‌شود.از دیگر عوامل افزایش دهنده خطر ابتلا  می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• سن: معمولا افراد بین 20 تا 40 سال (جوانان) درصد بالاتری دچار ام اس می‌شوند.
• جنسیت: زنان 2 تا 3 برابر آقایان دچار ابتلا به ام اس می‌شوند.
• عفونت‌های ویروسی: افرادی که دچار عفونت‌های ویروسی می‌شوند احتمال ابتلا به این بیماری برایشان بیشتر است.
• اقلیم: این بیماری در کشورهایی که دارای آب و هوای محعتدل هستند بیشتر دیده شده است.
• کمبود ویتامین D: کمبود این ویتامین و دریافت نکردن نور خورشید میتواند از عوامل افزایش احتمال ابتلا به ام اس باشد.
• بیماری‌های خود ایمن: افرادی که به بیماری های خود ایمنی مثل: کم خونی شدید، پسوریازیس و دیابت نوع یک و... مبتلا هستند در خطر بیشتری برای ابتلا به ام اس هستند.
• سیگار کشیدن: افراد سیگاری درصد بالاتری احتمال ابتلا به بیماری MS را دارند.

​

علائم ام اس کدامند؟

قطعا علائم می‌تواند در افراد مختلف و در طول دوره‌ی بیماری با توجه به نوع و محل رشته‌های آسیب دیده‌ی عصبی متفاوت و متنوع باشد. آسیب‌ها و علائم گاهی دائمی و گاهی موقت هستند و در بیشتر اوقات نشانه‌ها بر حرکت فرد تاثیر می‌گذارند.

علائمی که بر حرکت فرد تاثیر می‌گذارند

• احساس شوک الکتریکی که با خم شدن گردن به سمت جلو یا با حرکت های خاص گردن به فرد دست می‌دهد.
• لرزش دست و عدم هماهنگی اندام های مختلف
• ضعف یا بی‌حسی در یک یا چند اندام بدن که معمولا در یک طرف بدن رخ می‌دهد.

و گاهی هم این علائم با مشکلات بینایی خود را نشان میدهند.

علائمی که بینایی را درگیر می‌کنند

• تاری دید
• دوبینی به مدت طولانی
• از دست دادن قسمتی یا کل بینایی که معمولا با دردی که با حرکت چشم به وجود می‌آید همراه می‌شود.

و در حالتی دیگر نشانه ها با اختلال در تکلم ترکیب می‌شود.

علائمی که به تکلم آسیب میرسانند

• لکنت زبان
• مکث کردن زیاد بین کلمات
• تغییر در زیر و بم و حجم صدا

علامت‌هایی دیگر به صورت کم و پرآکنده و غیر معمول در بیماران ام اس مشاهده شده اند.

علامت های غیر معمول ام اس

• مشکلات تنفسی
• مشکل در کنترل دست‌ها و حرکت بازوها
• کم شدن حس بویایی و چشایی
• ناشنوا شدن یا کم شنوا شدن
• سردرد
• حساسیت خیلی زیاد به لمس و تغییر در احساسات
• خارش پوست
• حساسیت به سرما
• علامت لرمیت
• علامت آغوش 
• تشنج
• درد عصب سه قلو
• مشکل در بلع 
• لرزش غیر ارادی

تشخیص بیماری ام اس

ام اس بخاطر تشابه زیادی که با بیماری‌های دیگر دارد برای اشتباه گرفته شدن با سایر بیماری‌ها و تشخیص درست با آزمایش و تست در مرحله‌های مختلف مشخص می‌شود.

آزمایش خون

اگر پزشک شک کند که ممکن است بیمار مبتلا به MS باشد آزمایش‌های خون در مرحله اولیه است. درحالی که نمی‌تواند به تشخیص قطعی MS کمک کند اما میتواند احتمال بیماری های دیگر رد رد کند.بیماری هایی مانند:

• بیماری لایم
• اختلالات ارثی نادر
• سیفلس
• ایدز

آزمایش MRI

ام آر آی یک آزمایش برای تشخیص ام اس با ترکیب کردن آزمایش‌های اولیه خون است. از این روش برای بررسی محتوای آب در بافت‌های بدن استفاده می‌کند که می‌توانند بافت‌های غیر طبیعی را از طبیعی تشخیص داده و ناهنجاری‌ها را شناسیی کنند.

پونکسیون کمری (آزمایش مایع مغزی نخاعی)

در این آزمایش نمونه‌ای از مایع مغزی نخاعی گرفته می‌شود و روش تهاجمی به شما می‌رود. در طی این آزمایش یک سوزن خالی به پشت کمر جایی بین مهره‌های کمر و به داخل کانال نخاع وارد شده و نمونه ای از مایع مغزی نخاعی را برای آزمایش می‌گیرند. این آزمایش در حدود 30 دقیقه طول می‌کشد و از بی حسی موضعی استفاده می‌شود.

تست پتانسیل برانگیخته

تست پتانسیل برانگیخته یا Evoked potential test فعالیت‌های مغز را به تحریک‌های مشخصی مانند لمس کردن یا تحریک‌های بینایی و یا صدا اندازه می‌گیرد. در کل آزمایش و تست های نام برده شده در ترکیب با هم و با در نظر گرفتن همه آن‌ها میتواند مشخص کند فردی به ام اس مبتلا هست یا خیر.

انواع بیماری ام اس

اغلب بیماران ام اس یک دوره عود کننده و یک دوره فروکش کننده دارند. علائم جدید و یا قبلی در حالتعود کننده ظاهر می‌شوند و کیفیت زندگی بیمار  را کاهش می‌دهند و تا چند روز یا چند هفته ادامه پیدا می‌کنند و بعد از آن وارد فاز فروکش و بهبود می‌شوند. افزایش دما بدن بیمار میتواند منجر به بدتر شدن نشانه‌های بیماری MS شود اما این نشانه‌ها را به عنوان دوره عود کننده در نظر نمیگیریم. در 50 درصد یا بیشتر  بیمارانی که فازهای عود کننده-فروکش کننده را تجربه میکنند در بازه  زمانی 10 تا 20 ساله متوجه وخیم‌تر شدن بیماری می‌شوند. هرچند ممکن است در طول مسیر دوره‌هایی وجود داشته باشند که احساس بهبود داشته باشند اما وقتی برآیند کلی را در نظر بگیریم ام اس یک حالت پیشرونده دارد.

ام اس عود کننده - بهبود یابنده (RRMS)

در این نوع ام اس که با دوره‌های التهاب فعال در سیستم عصبی مرکزی مشخص می‌شود در طول آن نشانه‌های قدیمی بدتر می‌شوند و حتی امکان دارد نشانه‌های جدیدی ظاهر شوند. در مواقعی که نشانه‌ها بدتر می‌شوند آن‌ها را عود، تشدید یا شعله‌ور شدن بیماری می‌نامند. سپس با پایان دوران عود و کاهش نشانه‌ها باز هم علائم جدید و دائمی ممکن است برای همیشه بمانند. دوره‌هایی که بین آرام و بین عودها هستند وضعیت بهبودی می‌نامند. وضعیت بهبودی امکان دارد ماه‌ها یا حتی سال‌ها زمان ببرد تا دوره دوره عود بیماری مجدد اتفاق بیفتد. این نوع ام اس رایج‌ترین نوع بیماری MS می‌باشد که شامل 80 تا 90 درصد بیماران MS می‌شود. اکثر افرادی که به این نوع از ام اس مبتلا هستند در آخر به نوع پیشرونده ثانویه هم مبتلا می‌شوند.

ام اس پیش‌رونده ثانویه (SPMS)

این نوع از ام اس معمولا مرحله دوم RRMS به حساب می‌آید که درآن افزایش  نشانه‌ها و ناتوان‌تر شدن وجود دارد. افراد مبتلا به این بیماری MS ممکن است هنوز دوران عود را داشته باشند هرچند ممکن است شرایط آن‌ها بهتر از نوع RRMS باشد.

ام اس پیش‌رونده اولیه (PPMS)

در این نوع از بیماری  ام اس هیچ عود اولیه‌ای وجود ندارد که علامت شروع بیماری باشد. درنتیجه نشانه‌های ام اس به مرور تدریجی و با گذر زمان خود را نشان می‌دهند. کسانی که به این نوع ام اس مبتلا هستند معمولا بهبود مشخصی ندارند اما امکان دارد بتوانند علائم و نشانه‌های بیماری خود را کمتر کنند.

ام اس بدخیم

تعداد کمی از افراد دچار این نوع از ام اس می‌شوند که با علامت‌ها و نشانه‌های شدید به علاوه ناتوانی و مرگ همراه خواهد بود.

آیا ام اس باعث مرگ می‌شود؟

در طول 20 سال گذشته درمان‌های جدیدی آمده‌اند که میزان زیادی کیفیت زندگی‌های افرادی که با این بیماری دست و پنجه نرم می‌کنند را افزایش داده است.بیماری MS در موارد کمی کشنده است خصوصا اگر به درمان آن توجه شود اما امکان دارد  بعضی از عوارض مانند عفونت مثانه و سینه یا مشکلات بلع در موارد خیلی کمی برای بیماران مشکل ساز شود. معمولا افراد مبتلا به ام اس 5 تا 10 سال کمتر از افراد عادی زندگی می‌کنند و بیشتر مرگ این افراد بر اثر عفونت عفونت‌های ریوی بوده است .

درمان MS 

درمان‌ها معمولا شامل داروهای  تکمیل کننده بیماری هستند که باعث کاهش شدت و تعداد حملات و علائم در آن‌ها می‌شوداما برای کسانی که بیماری آن‌ها در حال پیشرفت است کمکی نمی‌کند. درمان‌ها شامل چند درمانی با توجه به بیماری به صورت زیر است.

• استفاده از پلاسما فرزیس و استروئیدها برای کوتاه کردن عودها
• از درمان علائم و نشانه‌ها با دارو، فیزیوتراپی و توان بخشی و ورزش برای بهبود کیفیت زندگی بیمار
• ارائه مشاوره برای رفع اختلالات احساسی و خلقی و روانی مثل اضطراب و افسردگی